Po 63 dniach - epilog.

Aspekt wojskowy

Z punktu widzenia czysto wojskowego decyzja o wybuchu powstania była naiwna, opierała się na słabych przesłankach. Dysproporcja sił była ogromna. Nagły atak na Niemców byłby uzasadniony jedynie wtedy, gdyby w jego wyniku zostały przejęte przeprawy mostowe i nastąpiłoby natychmiastowe uderzenie na miasto sowieckich sił pancernych zmierzających ze wschodu ku Wiśle. Wymagałoby to pełnej współpracy i koordynacji działań Armii Czerwonej z Armią Krajową.

Mniej więcej wPokaż całość

5 października, czwartek

Ostatnie oddziały żołnierzy Armii Krajowej zebrane na Placu Politechniki wychodzą z Warszawy.

Odmaszerowanie do niewoli oddziałów 28 dywizji piechoty AK, ze Śródmieścia jest to ok. 11 700 żołnierzy, sztabu Komendy Głównej i Korpusu AK, 6 generałów: Tadeusz Komorowski, Tadeusz Pełczyński, Antoni Chruściel, Tadeusz Kossakowski, Kazimierz Sawicki, Albin Skroczyński. Ogółem zgodnie z raportem dowodzącego wzięto do niewoli 17 tysięcy 443 powstańców w tym 2028 oficerów. Kilka tysięcy powstańców wyszło zPokaż całość

4 października, środa

Rada Ministrów podjęła uchwałę o 2-tygodniowej żałobie narodowej; rozpoczęła się tego dnia. Powodem - klęska Warszawy.

Nadany został ostatni (10-minutowy komunikat) Błyskawicy. Następnie radiostacja została zniszczona przez kierownika zespołu - Jana Georgicę (ps. Grzegorzewicz).

#kalendariumpowstaniawarszawskiego #powstaniewarszawskie #historia #iiwojnaswiatowa #zdjeciazwojny #fotohistoria

2 października, poniedziałek

Godz. 20.00 czasu niemieckiego (21.00 czasu polskiego) ustają działania wojenne w Warszawie.
Po 63 dniach walki - cichnie wszystko...

Wraz z upadkiem powstania kończy działalność Harcerska Poczta Polowa.
Jej archiwum zostało zakopane w metalowych skrzynkach na podwórzu posesji Wilcza 41 (po wojnie wydobyte przez Służbę Bezpieczeństwa PRL i nie ujawnione).

Ze Śródmieścia wychodzi około 16.000 cywilów.

Rozpoczyna urzędowanie komisja łącznikowa mająca za zadanie uregulowanie dalszych spraw dotyczących opuszczenia przezPokaż całość

1 października, niedziela

Pierwszy dzień zawieszenia broni.

Ulicami: Grzybowską, Piusa XI, Śniadeckich i Al. Jerozolimskimi wychodzi pierwszego dnia zawieszenia broni zaledwie 8.000 osób spośród ludności cywilnej. Według obliczeń von dem Bacha stolicę miało opuścić w dniach 1 i 2 października, ok. 200-250 tys. osób, tymczasem wyszło ok. 3-4%.

Dzień upływa na reperowaniu zniszczonych mundurów, poszukiwaniu ciepłej odzieży, ukrywaniu archiwów i szukaniu bliskich.

Bezpośrednio po godz. 20.00, a więc po upływie terminu zawieszeniaPokaż całość

30 września, sobota

Rano, bez przygotowania artyleryjskiego, Niemcy wykorzystując zaskoczenie obsadzają teren spółdzielni "Zgoda" na ul. Słowackiego 35/43. Następnie, po silnym ostrzale artyleryjskim, wyprowadzają silne uderzenie na ul. Słowackiego, Gdańską i pl. Wilsona. Od świtu trwa walka o każdy dom na Żoliborzu.

Powstańcy bronią się jeszcze w okolicach ul. Mickiewicza i Krasińskiego. Niemcy atakują pl. Wilsona.

Oddziały płk "Żywiciela" próbują przebić się na brzeg Wisły i ewakuować się na praską stronę. DziałającaPokaż całość

29 września, piątek

Od świtu ostrzeliwane są polskie stanowiska na Żoliborzu.

Po godzinnym, huraganowym ogniu artyleryjskim siły 19 Dolno-Saksońskiej Dywizji Pancernej uderzają na Żoliborz. Z rąk do rąk przechodzi fabryka Opla na ul. Włościańskiej, ciężkie walki toczą się o bloki "Zgoda" i "Zimowe Leże" na ul. Słowackiego, o klasztor Zmartwychwstanek przy Krasińskiego, którego obrońcy tracą około 200 żołnierzy.

Po naporem czołgów powstańcy wycofują się z "Twierdzy Zmartwychwstanek" na rogu Krasińskiego i Stołecznej,Pokaż całość

28 września, czwartek

Trzykrotnie liczebniejsze od powstańców siły gen. Kallnera przygotowują się do generalnego natarcia na Żoliborz. Wspierać je ma kilkadziesiąt czołgów, wiele dział i broń ciężka.

Wojska niemieckie koncentrują się na Marymoncie oraz przy Instytucie Chemicznym.
Ciężkie walki trwają w okolicach ul. Krasińskiego i pl. Wilsona.

Oddziały śródmiejskie z powodzeniem odpierają nieprzyjacielskie ataki na Towarowej, Królewskiej, przy Politechnice.
Kilka godzin trwa zwycięski dla powstańców bój o plac Trzech Krzyży.

W KampinosiePokaż całość

27 września, środa

Wobec beznadziejnej sytuacji militarnej i groźby zagłady ludności cywilnej mjr Kazimierz Szternal "Zryw", pełniący aktualnie funkcję dowódcy Mokotowa, wysyła parlamentariuszy. Po uzyskaniu od gen. von dem Bacha żądanych gwarancji około godziny 13.00 Mokotów kapituluje. Do niewoli idzie nieco ponad 1.000 powstańców, którzy trafiają do obozu w Skierniewicach.
Ludność cywilna transportowana jest poprzez teren Wyścigów Konnych do obozu w Pruszkowie.

Duża grupa powstańców Mokotowa błądzi w labiryncie kanałów i wychodziPokaż całość

26 września, wtorek

Atak Niemców koncentruje się na Mokotowie, w pozostałych dzielnicach panuje względny spokój.

Zmasowany szturm nieprzyjacielski doprowadza do rozbicia sił powstańczych na Mokotowie, których straty przekraczają już 70 procent. Obrońcy ściśnięci zostają w obszarze między Kazimierzowską, Ursynowską, Puławską i Różaną. W godzinach popołudniowych podczas lokalnego zawieszenia broni, opuszcza Mokotów około 9.000 osób spośród ludności cywilnej.

Ppłk Józef Rokicki "Karol" nie otrzymawszy odpowiedzi na depeszę z prośbą o zezwolenie na ewakuacjePokaż całość

25 września, poniedziałek

Rano Niemcy przysyłają do komendanta Mokotowa ppłk Józefa Rokickiego "Karola" wziętych do niewoli oficerów AK jako parlamentariuszy z propozycją kapitulacji. Rozmów jednak nie podjęto.

Na Mokotowie cały dzień toczą się niezwykle zacięte walki. Niemcy wrzynają się w polską obronę 600-metrowym klinem. Dochodzi do walk wręcz. Niektóre obiekty kilkakrotnie przechodzą z rąk do rąk.
Zdziesiątkowane oddziały powstańcze nie są w stanie utrzymać pozycji. Pada "Alkazar", Niemcy docierają do Parku Dreszera,Pokaż całość

24 września, niedziela

Himmler wygłasza przemówienie, w którym porusza sprawę Powstania Warszawskiego.

Walka ta jest najcięższą spośród tych, jakie prowadziliśmy od początku wojny. Można ją porównać z walką uliczną o Stalingrad. Wybrniemy z tego. A potem Warszawa - stolica, głowa, inteligencja tego byłego 16, 17-milionowego narodu Polaków będzie zniszczona, tego narodu, który od 700 lat blokuje nam Wschód. A wówczas historyczny problem polski nie będzie już ważnym problemem dla naszych dzieci. Wydałem

Pokaż całość

23 września, sobota

Niemcy zajmują Górny Czerniaków.

Ustaje walka na przyczółku czerniakowskim. Nieliczni powstańcy przepływają w nocy Wisłę wpław. Pozostali, w większości ranni, dostają się w ręce niemieckie. SS-mani rozstrzeliwują lub wieszają ponad 200 rannych powstańców, łączniczek i sanitariuszek. Wśród zamordowanych jest ks. Józef Stanek "Rudy" kapelan "Kryski" powieszony przez Niemców na własnym szaliku. Reszta jest pognana w kierunku al. Szucha.
Mjr Łatyszonek i grupa żołnierzy 9 pp LWP idzie do niewoli.Pokaż całość

22 września, piątek

Przez cały dzień 150-osobowa załoga dwóch ostatnich powstańczych redut przyczółka czerniakowskiego odpiera niemieckie szturmy. Udaje im się dotrwać do nocy, kiedy to próbują przedostać się na prawy brzeg. Ewakuacja nie dochodzi jednak do skutku.
W nocy kilkunastu powstańców z oddziałów "Radosława" przebija się z przyczółka "górą" przez niemieckie pozycje i dociera do Śródmieścia.

Oddziały niemieckie gen. Rohra szykują się do zmasowanego uderzenia na pozycje powstańcze na Mokotowie.

Na Mokotowie,Pokaż całość

21 września, czwartek

Kolejny atak Niemców na pozycje polskie na Czerniakowie.
Powstańcy pod dowództwem kpt. Ryszarda Białousa "Jerzego" i "Berlingowcy" mjr Stanisława Łatyszonka bronią się na ulicy Solec i Wilanowskiej. Niemcy po zaciętej walce zdobywają domy Wilanowskiej 3/5, 6 i 4.
Garstka obrońców przyczółka nie ma już sił ani możliwości przeciwstawiania się atakom wroga. W ręce Niemców dostają się kolejne domy przy Wilanowskiej. W rękach powstańców pozostaje już tylko skrawek 250 metrówPokaż całość

20 września, środa

Zostaje utworzony Warszawski Korpus AK pod komendą gen. bryg. Antoniego Chruściela "Montera". Komenda Główna AK i Komendy Obwodów ujawnia też nazwiska swoich oficerów wychodząc tym samym z konspiracji.

Trwają ciężkie walki na Czerniakowie. Resztki oddziału "Radosława" i "Berlingowcy" odpierają ataki niemieckie wzdłuż ulicy Wilanowskiej. W nocy ppłk Jan Mazurkiewicz "Radosław" z niezdolnymi do walki, ale mogącymi jeszcze chodzić, 200 powstańcami wycofuje się kanałami z Powiśla Czerniakowskiego na Mokotów. Pozostali,Pokaż całość

19 września, wtorek

Na Czerniakowie silne niemieckie natarcie wzdłuż ul. Wilanowskiej i Zagórnej. Przy wsparciu lotnictwa i artylerii Niemcy opanowują kilka domów na Idźkowskiego, Zagórnej i Solcu.
Powstańcy i żołnierze I Armii z najwyższym wysiłkiem utrzymują fragment wybrzeża w rejonie Zagómej i Wilanowskiej.

Ppłk Jan Mazurkiewicz "Radosław" rozpoczyna częściową ewakuację swoich oddziałów kanałami na Mokotów.

Po południu pod zasłoną dymną i przy wsparciu artyleryjskim, wyrusza z Pragi na Powiśle Północne około 1.000Pokaż całość

18 września, poniedziałek

W nocy na przyczółek czerniakowski dociera ostatnia grupa posiłkowa, 63 żołnierzy z szefem sztabu 9 pp. mjr Stanisławem Łatyszonkiem.
Na praski brzeg ewakuuje się grupę rannych.
Na Czerniakowie od rana toczy się ciężka walka o dom przy ul. Idźkowskiego 5/7.
Siły niemieckie dokonują szturmu po szturmie na pozycje obrońców przyczółka.
Resztki Baonu "Zośka" zmuszone są opuścić zniszczony "Goliatami" dom przy ul. Okrąg 2.
Powstańcy cofają się w głąb ul.Pokaż całość

17 września, niedziela

Niemcy wzmagają ataki na przyczółek czerniakowski.
Nad ranem na przyczółku czerniakowskim lądują kolejne oddziały 9 pp. Łącznie z przybyłymi dnia poprzedniego dociera z odsieczą ponad 1.200 dobrze uzbrojonych ludzi.
Podczas przeprawy ginie ok. 200 żołnierzy.
"Berlingowcy" wraz z AK zajmują pozycje w domach przy ul. Idźkowskiego i Zagórnej.
Obrońcy przyczółka wytrzymują wszystkie szturmy, udaje im się nawet odbić dom przy Idźkowskiego 5/7.

Na Marymoncie przeprawia się jedna kompania 6Pokaż całość

16 września, sobota

W nocy ląduje przy Solcu 300 żołnierzy 9 pp. I Armii WP. Niemal natychmiast włączają się do akcji.

Od rana czerniakowskie oddziały AK wzmocnione żołnierzami 9 pp odpierają silne ataki niemieckiej na barykadę na ul. Okrąg i Solcu zamykającą dostęp w głąb dzielnicy z kierunku północnego.
Niemcy, dążąc do szybkiej likwidacji przyczółka, wzmagają działania. Zdobywają domy przy Zagórnej 16 i przy Idźkowskiego 5/7. W związku z niemiecką zaporą ogniowąPokaż całość