Wykop.pl Wykop.pl
  • Główna
  • Wykopalisko221
  • Hity
  • Mikroblog
  • Zaloguj się
  • Zarejestruj się
Zaloguj się

Popularne tagi

  • #ciekawostki
  • #informacje
  • #technologia
  • #polska
  • #swiat
  • #motoryzacja
  • #podroze
  • #heheszki
  • #sport

Wykop

  • Ranking
  • Osiągnięcia
  • FAQ
  • O nas
  • Kontakt
  • Reklama
  • Regulamin
Piotr_Gasiorowski

Piotr_Gasiorowski

Dołączył 1 rok i 7 mies. temu
  • Obserwuj
  • Akcje 479
  • Znaleziska 478
  • Mikroblog 1
  • Obserwujący 12
  • Obserwowane 21

28

Gramatyka praindoeuropejska

Gramatyka praindoeuropejska

Jak nasi przodkowie sprzed 6-7 tysięcy lat odmieniali czasowniki, rzeczowniki, przymiotniki i zaimki. W naszym własnym języku zachowało się wiele reliktów z tych czasów. Na przykład "wiem" to perfekt indoeuropejski od "widzę" (zobaczyłem, więc wiem). Szósty odcinek serii o prajęzyku indoeuropejskim.

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 27.10.2024, 12:02:56
  • 0
  • #
    jezykoznawstwo
  • #
    historiajezykow
  • #
    indoeuropeistyka
  • #
    fleksja
  • #
    jezykoznawstwohistoryczne
  • #
    gruparatowaniapoziomu

7

mikroRNA i siRNA, czyli dwa Noble

mikroRNA i siRNA, czyli dwa Noble

Za badania nad małymi cząsteczkami RNA przyznano dwa Noble (2006 i 2024). Niektóre z nich zapisane są w genomie, inne pochodzą spoza komórki. Jedne regulują ekspresję genów (produkcję białek), inne pomagają w obronie przed wirusami. Jak można je wykorzystać np. w medycynie?

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 25.10.2024, 14:24:35
  • 3
  • #
    mikrorna
  • #
    sirna
  • #
    rna
  • #
    genetyka
  • #
    nagrodynobla
  • #
    gruparatowaniapoziomu
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
26.10.2024, 08:13:09 via Wykop
  • 1
@Domin_: w szczepionkach RNA jest kod białka (antygenu), które ma być wytwarzane, żeby wywołać odpowiedź immunologiczną. mikroRNA i siRNA niczego nie kodują. Gdyby zostały użyte w szczepionkach, to byłyby to szczepionki całkiem nowego typu i działające w inny sposób niż szczepionki z mRNA.

38

Tworzenie słów w języku praindoeuropejskim

Tworzenie słów w języku praindoeuropejskim

Jak za pomocą przekształcania rdzeni słowotwórczych i dodawania do nich przyrostków lub przedrostków tworzono słownictwo w języku praindoeuropejskim (6-7 tys. lat temu). Wiele z tych słów (po zmianach historycznych) nadal istnieje, także w języku polskim, zwłaszcza jako "słownictwo podstawowe".

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 20.10.2024, 22:07:43
  • 18
  • #
    etymologia
  • #
    historiajezyka
  • #
    jezykiindoeuropejskie
  • #
    slownictwo
  • #
    slowotworstwo
  • #
    gruparatowaniapoziomu
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
21.10.2024, 17:38:37 via Wykop
  • 1
@dsliwa2: Ojciec to przekształcenie staropolskiego ociec < prasłowiańskie *otьcь < wcześniejsze *atikos, co z kolei było zdrobnieniem od dziecięcego wyrazu *ata. Trudno wykluczyć, że *ata pochodziło od dziecinnego zniekształcenia "dorosłego" określenia ojca, *ph₂tēr (podobnie jak "tata" czy "papa"), ale udowodnić się tego nie da. Dziecinne nazwy członków rodziny są podobne na całym świecie (proste kombinacje łatwych do wymówienia głosek: mama, baba, dada, nana itp.) i mogą wielokrotnie powstawać niezależnie. W
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
21.10.2024, 17:41:44 via Wykop
  • 1
@Wszebor: Praindoeuropejski miał dwa określenia ognia (w sensie gramatycznym ożywione i nieożywione), podobnie jak w przypadku wody. Nie miały one z sobą nic wspólnego, ale o takich sprawach będzie kolejny odcinek serii.
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
21.10.2024, 17:43:40 via Wykop
  • 0
@dsliwa2: Nie ufaj zanadto sztucznej inteligencji. Kiedy czegoś nie wie, wypełnia luki konfabulacjami.
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
21.10.2024, 17:50:07 via Wykop
  • 2
@Cassini: Już najstarsze języki indoeuropejskie potrafiły tworzyć feminatywy na kilka sposobów.
https://eksperymentmyslowy.pl/2023/03/08/bukiecik-etymologiczny-na-dzien-kobiet-starozytne-feminatywy/
Jeden z tych sposobów istniał nawet w języku praindoeuropejskim, zanim w ogóle rozwinął się gramatyczny rodzaj żeński.
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
21.10.2024, 17:54:49 via Wykop
  • 0
@Wszebor: Inne wyrazy pokrewne w języku polskim (serduszko, serdeczny, sierdzić się) też ujawniają to historyczne *d.

33

Wirusy Marburg (MARV) i SARS-CoV-2

Wirusy Marburg (MARV) i SARS-CoV-2

Porównanie dwóch niebezpiecznych wirusów: wysoka śmiertelność i mniejsza zakaźność versus niska śmiertelność i ogromna zakaźność. Ucieczki wirusów z laboratoriów i próby ich wykorzystania jako broni biologicznej. Warto wiedzieć jak najwięcej o wirusach, bo wiele pandemii jeszcze przed nami.

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 18.10.2024, 07:43:51
  • 12
  • #
    wirusy
  • #
    choroby
  • #
    marburg
  • #
    covid
  • #
    bronbiologiczna
  • #
    gruparatowaniapoziomu
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
18.10.2024, 08:52:09 via Wykop
  • 8
@paw1470: Dżuma nie jest chorobą wirusową. Co do faktów i fikcji: czy na pewno przeczytałeś wpis uważnie? Nie ma tam żadnej pożywki dla antyszczepów, a autor jest biologiem molekularnym, biotechnologiem i profesorem nauk medycznych, który (także w publikacjach) wielokrotnie dowodził celowości i skuteczności szczepień.

7

Samogłoski indoeuropejskie i teoria laryngalna

Samogłoski indoeuropejskie i teoria laryngalna

O tym, jako odtwarzano praindoeuropejski system samogłosek i o pewnej błyskotliwej hipotezie z XIX w., którą potwierdził polski językoznawca Jerzy Kuryłowicz po odkryciu i odszyfrowaniu języka hetyckiego.

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 11.10.2024, 14:46:04
  • 0
  • #
    jezykoznawstwo
  • #
    jezykpraindoeuropejski
  • #
    samogloski
  • #
    apofonia
  • #
    spolgloskilaryngalne
  • #
    gruparatowaniapoziomu

43

Spółgłoski praindoeuropejskie

Spółgłoski praindoeuropejskie

Kolejny odcinek serii wpisów poświęconych historii języków indoeuropejskich i rekonstrukcji języka sprzed 6-7 tys. lat, który był ich wspólnym przodkiem.

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 06.10.2024, 17:16:12
  • 0
  • #
    jezykoznawstwo
  • #
    rekonstrukcja
  • #
    jezykiindoeuropejskie
  • #
    praindoeuropejczycy
  • #
    fonologia
  • #
    gruparatowaniapoziomu

44

Języki indoeuropejskie i ich pochodzenie

Języki indoeuropejskie i ich pochodzenie

Jak odkryto pokrewieństwo języków indoeuropejskich i zrekonstruowano ich wspólnego przodka, język używany 6-7 tys. lat temu gdzieś w pobliżu Morza Czarnego. Początek dłuższej serii poświęcone rodzinie językowej, do której należy także polski (wraz z setkami innych języków).

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 22.09.2024, 09:59:45
  • 0
  • #
    jezykiindoeuropejskie
  • #
    jezykoznawstwo
  • #
    rodzinyjezykowe
  • #
    prajezyk
  • #
    historia
  • #
    gruparatowaniapoziomu

24

Termit, czyli smoczy ogień w proszku

Termit, czyli smoczy ogień w proszku

Prosta, dwuskładnikowa mieszanka osiągająca przy spalaniu temperaturę 3000C. Jak powstaje deszcz płynnego żelaza spadający z dronów Drakarys?

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 17.09.2024, 17:21:25
  • 2
  • #
    termit
  • #
    materialypalne
  • #
    chemia
  • #
    redukcja
  • #
    reakcjatermitowa
  • #
    gruparatowaniapoziomu

69

Co robić w przypadku zagrożenia powodzią

Co robić w przypadku zagrożenia powodzią

Kilka prostych rzeczy, które koniecznie trzeba wiedzieć, jeśli jesteście na terenie zagrożonym. Intuicja nie zawsze podpowiada właściwe zachowanie.

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 15.09.2024, 10:40:22
  • 15
  • #
    powodz
  • #
    zagrozenie
  • #
    katastrofa
  • #
    bezpieczenstwo
  • #
    alarm
  • #
    gruparatowaniapoziomu

3

Czy ewolucja nadal nas dotyczy? Podsumowanie

Czy ewolucja nadal nas dotyczy? Podsumowanie

Ostatnia część serii artykułów poświęconych pytaniu, czy człowiek współczesny nadal podlega ewolucji biologicznej.

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 15.09.2024, 09:09:35
  • 2
  • #
    ewolucja
  • #
    biologia
  • #
    antropologia
  • #
    czlowiek
  • #
    dobornaturalny
  • #
    gruparatowaniapoziomu

13

Człowiek a ewolucja biologiczna i społeczna: dobór naturalny

Człowiek a ewolucja biologiczna i społeczna: dobór naturalny

Seria artykułów poświęcona pytaniu, czy człowiek nadal ewoluuje w sensie biologicznym. Mutacje, dobór naturalny, demografia, dryf genetyczny, migracje: czy to wszystko ma nadal wpływ na przyszłość naszego gatunku?

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 18.08.2024, 10:15:53
  • 1
  • #
    biologia
  • #
    antropologia
  • #
    ewolucja
  • #
    dobornaturalny
  • #
    przystosowania
  • #
    gruparatowaniapoziomu

9

Weird, czyli słowo, które przywrócono do życia

Weird, czyli słowo, które przywrócono do życia

O pochodzeniu, wymarciu i przypadkowym ożywieniu przez Szekspira słowa "weird" (wygrzebanego ze starych kronik), które następnie zrobiło karierę w języku potocznym, zmieniwszy znaczenie i funkcję gramatyczną.

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 11.08.2024, 13:56:51
  • 1
  • #
    jezykoznawstwo
  • #
    etymologia
  • #
    historiajezyka
  • #
    szekspir
  • #
    makbet
  • #
    gruparatowaniapoziomu

10

Płeć chromosomowa, płeć metrykalna i płeć sportowa

Płeć chromosomowa, płeć metrykalna i płeć sportowa

Skąd w niektórych przypadkach bierze się niepewność, do jakiej płci zaliczyć daną osobę? Warto wiedzieć, jakie jest w tej sprawie stanowisko nauki, bo uproszczone sądy mogą skrzywdzić na przykład zawodnika lub zawodniczkę, którym zarzuca się nieuczciwość jak się już nieraz okazało bezpodstawnie.

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 09.08.2024, 15:56:03
  • 13
  • #
    sport
  • #
    igrzyskaolimpijskie
  • #
    plec
  • #
    chromosomy
  • #
    kariotyp
  • #
    gruparatowaniapoziomu

24

Co warto wiedzieć o umieraniu i zdychaniu

Co warto wiedzieć o umieraniu i zdychaniu

Rozpalona dyskusja w internecie o tym, czy "zwierzę zdycha, a człowiek umiera", zwykle odwołuje się do emocji, a całkiem pomija kwestie historyczno-językowe i ogólną refleksję nad tym, czy zwyczaje językowe są święte i nienaruszalne. Artykuł o tabu językowym dotyczącym śmierci ludzi i zwierząt.

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 21.07.2024, 09:19:28
  • 17
  • #
    smierc
  • #
    jezykoznawstwo
  • #
    historiajezyka
  • #
    etymologia
  • #
    tabu
  • #
    gruparatowaniapoziomu
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
21.07.2024, 09:51:42 via Wykop
  • 3
@Wszebor: Podejrzewam regionalną konwergencję kilku sąsiednich języków słowiańskich, które miały na siebie wzajemny wpływ. Raczej nie jest to dziedzictwo z czasów wspólnoty językowej, bo nic nie wskazuje na pejoratywne zabarwienie polskiego zetchnąć/zdechnąć przed XVI wiekiem.

10

W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie

W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie

O nietuzinkowej etymologii polskich łamańców językowych. Skąd się wzięły i dlaczego tak dziwnie chrzęszczą? Jak brzmiały ich prototypy prasłowiańskie i praindoeuropejskie (o ile istniały)? Można się też dowiedzieć na przykład o tym, co "trzcina" ma wspólnego z "treścią".

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 16.07.2024, 17:06:36
  • 0
  • #
    fonetyka
  • #
    etymologia
  • #
    lamancejezykowe
  • #
    historiajezyka
  • #
    nazwymiejscowe
  • #
    gruparatowaniapoziomu

13

Potwór z permskich bagien

Potwór z permskich bagien

Gaiasia jennyae, zwierzę, którego się nie spodziewano w tym miejscu i czasie. Drapieżnik wielkości dużego aligatora, relikt czworonogów z mokradeł karbońskich, przeżył wielkie wymieranie w chłodnym klimacie południowej Pangei we wczesnym permie. Nadal mało wiemy o życiu na Ziemi 280 mln lat temu.

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 11.07.2024, 12:24:33
  • 0
  • #
    paleontologia
  • #
    czworonogi
  • #
    perm
  • #
    gondwana
  • #
    pangea
  • #
    gruparatowaniapoziomu

28

Gwiazda Przybylskiego, a przy okazji: jak nie pisać o nauce

Gwiazda Przybylskiego, a przy okazji: jak nie pisać o nauce

Gwiazda Przybylskiego to niezwykły obiekt. W widmie jej światła można znaleźć prawie całą tablicę Mendelejewa. Warto o niej pisać, ale nie w taki sposób, jak to robią "poważne portale informacyjne" i autorzy, który nie tylko nie znają nazw pierwiastków, ale nawet słowa "pierwiastek".

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 05.07.2024, 13:36:33
  • 0
  • #
    astronomia
  • #
    astrofizyka
  • #
    gwiazdaprzybylskiego
  • #
    dziennikarstwo
  • #
    popularyzacja
  • #
    gruparatowaniapoziomu

12

Archeologia a słynne kryminały

Archeologia a słynne kryminały

Wystawa poświęcona wątkom archeologicznym i paleontologicznym w dziełach Agathy Christie i Arthura Conan Doyle'a. Archeologia miała znaczenie w ich życiu osobistym: Christie poślubiła archeologa, a Doyle niechcący stał się jednym z podejrzanych w słynnej aferze ze sfałszowaną czaszką "małpoluda".

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 03.07.2024, 13:36:25
  • 0
  • #
    archeologia
  • #
    paleontologia
  • #
    literatura
  • #
    kryminaly
  • #
    detektywi
  • #
    gruparatowaniapoziomu

9

Etymologia szczeciny, szczotki i Szczecina

Etymologia szczeciny, szczotki i Szczecina

Na marginesie innych problemów etymologicznych: uwagi o pochodzeniu nazwy Szczecina oraz o związkach kulturowych Słowian pomorskich z wikingami.

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 30.06.2024, 10:11:28
  • 0
  • #
    jezykoznawstwo
  • #
    historia
  • #
    etymologia
  • #
    pomorzanie
  • #
    wikingowie
  • #
    gruparatowaniapoziomu

344

Niebezpieczne gatunki barszczu, czyli zemsta Stalina

Niebezpieczne gatunki barszczu, czyli zemsta Stalina

Barszcz Sosnowskiego i barszcz Mantegazzy, niebezpieczne gatunki zawleczone z Kaukazu, od dawna szerzą się w Europie. Na czym polega ich toksyczność, jak działa ich sok, jak się ich wystrzegać i co zrobić, jeśli mieliśmy z nimi styczność, warto wiedzieć zwłaszcza w sezonie letnim.

Piotr_Gasiorowski
z
eksperymentmyslowy.pl
dodany: 24.06.2024, 07:42:00
  • 50
  • #
    roslinytrujace
  • #
    barszczsosnowskiego
  • #
    gatunkiinwazyjne
  • #
    botanika
  • #
    medycyna
  • #
    gruparatowaniapoziomu
Piotr_Gasiorowski
Piotr_Gasiorowski
Autor
24.06.2024, 17:08:29 via Wykop
  • 1
@sncf: Przeczytaj pierwszą część serii. Jest dokładnie o tym.
https://eksperymentmyslowy.pl/2024/06/16/uwaga-barszcz-czesc-1-kosmata-roslina/
  • <
  • 1
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • 8
  • Strona 6 z 8
  • >

Piotr Gąsiorowski

  • Jestem z zawodu językoznawcą, ale interesuję się także naukami ścisłymi i przyrodniczymi. Zamieszczam głównie "wykopaliska" dotyczące różnych dyscyplin naukowych. Mam uczulenie na szarlatanów i pseudouczonych. Współautor portalu popularyzatorskiego Eksperyment Myślowy. Obecny na BlueSky: https://bsky.app/profile/piotrgasiorowski.bsky.social
  • Wielkopolska
  • https://eksperymentmyslowy.pl/
  • Facebook
  • X (dawny Twitter)

Osiągnięcia

  • Komentator
    od 03.02.2025

    Komentator
  • Rocznica
    od 19.02.2025

    Rocznica
  • Farciarz
    od 08.06.2025

    Farciarz
  • Wykopowicz
    od 10.06.2025

    Wykopowicz

Wykop © 2005-2025

  • O nas
  • Reklama
  • FAQ
  • Kontakt
  • Regulamin
  • Polityka prywatności i cookies
  • Hity
  • Ranking
  • Osiągnięcia
  • Changelog
  • więcej

RSS

  • Wykopane
  • Wykopalisko
  • Komentowane
  • Ustawienia prywatności

Regulamin

Reklama

Kontakt

O nas

FAQ

Osiągnięcia

Ranking