Wszędzie tam, gdzie w grę wchodziły władza i pieniądze, konieczna była dokładna identyfikacja. Dlatego w Polsce nazwiska najpierw zaczęły być potrzebne szlachcie i mieszczaństwu, a na końcu – chłopom. O nazwiskach Polaków opowiada w rozmowie z PAP językoznawca z UW, dr Monika Kresa.

[smiech2]

Rok 2022, Niemcy.
Policja zatrzymuje faceta.
Sprawdzają dokumenty.
Gliniarz mówi jeden do drugiego:
- Popatrz Ahmed, jakie dziwne nazwisko: Müller.

[Karol-Habryka]

@smiech2: a słyszałeś jak Polacy zjechali się do Wielkie Brytanii, to największy pirat drogowy w państwie nazywał się Prawo Jazdy

[smiech2]

@Karol-Habryka: A Anglicy przyjeżdżający do Polski dziwili się, że najpopularniejszym imieniem dla psa jest Hodge.
I że niektórym aż tak brakuje wyobraźni, że nazywają kolejnego psa tak samo, tylko dodają numerek: Hodge II (ew. Hodge 2).
Bo sami słyszeli nie raz, jak właściciele tak wołają swojego pupila w parku. ( ͡° ͜ʖ ͡°)

[JakubWedrowycz]

Na przełomie XVIII i XIX wieku Czartoryscy sądzili się z Potockimi o jakieś majątki. I proces przegrali. Postanowili się jednak zemścić - a nie mogąc na drodze sądowej - wymyślili drogę półlegalną.
Nadali nazwisko Potocki swoim lokajom, stangretom, stajennym a także chłopom.

¯\_(ツ)_/¯

[Bekoski]

masz gdzieś potwierdzenie tego ?

@Wolrad: przecież napisał to co jeszcze chcesz potwierdzać?

[1Bodgan]

@Wolrad:

[tamto-to-tamto]

Tak się składa nieuku że to szlacheckie nazwisko

[JankoBzykant88]

@tamto-to-tamto: hahaha, Janusz Sram. Jakie tęgie nazwisko xd

[Miczowiec]

@JankoBzykant88: Właściwie to Janusz z domu Sram.

[PogromcaPatusow]

Jam szlachcic, choć ubogi ( ͡° ͜ʖ ͡°)

[Blaskun]

@PogromcaPatusow: a umiesz krwi popuścic, czy pijawki postawić? ( ͡° ͜ʖ ͡°)

[Northrop_Grumman_X]

@PogromcaPatusow: @Blaskun: mości Panowie oto już tydzień piję za pieniądze tego oto szlachcica, który ma miecz równie ciężki jak trzos, a trzos równie ciężki jak dowcip ( ͡° ͜ʖ ͡°)

[xtedek]

U mnie końcówka -ski doszła do nazwiska w pierwszej połowie XIX wieku. Mimo, że pochodzenie nazwiska typowo chłopskie to praprapradziad się dosyć dobrze wżenił i tam podał już ze -ski. Mam to dosyć dokładne zbadane i pierwszy taki zapis jest około 1820 roku, a później zapisywano tak i tak. Ostatni zapis w starej wersji bez -ski jest około 1840. Z racji, że miał dużo synów, a potem koło 60 wnuków to z

[lukasz-ster]

Moja babcia urodzona tuż przed wojną ma nazwisko Pabijanek natomiast jej rodzony brat w wyniku pomyłki Pabianek. Niby nic ale to w papierach zupełnie dwa inne nazwiska. O czym rodzina przekonała się podczas spraw spadkowych. Pradziadkowie nigdy tego nie odkręcili i w jednej rodzinie zostały dwa różne nazwiska. Teraz to chyba już 3 pokolenie i dowód że niektóre nazwiska powstały przez zwykła literówkę :)

[Anjinsan87]

@lukasz-ster: U mnie babcia miała 6 dzieci i połowa ma w papierach matkę Marię, a połowa Mariannę. Kiedyś urzędnicy wpisywali jak im było wygodniej i nikt się specjalnie nie przejmował.

[Bartholomew]

@lukasz-ster: Czasem urzędasy w takich razach w dokument wpisywali dwie wersje z "vel" (czyli "lub") pomiędzy. I jest cała masa ludzi, którzy cały czas się posługują takimi nazwiskami w pełnym zapisie. Czyli w przypadku kogoś z Twojej rodziny byłoby to: Pabijanek vel Pabianek.

https://dane.gov.pl/pl/dataset/1681,nazwiska-osob-zyjacych-wystepujace-w-rejestrze-pesel/resource/36401/table?page=1&per_page=20&q=vel&sort=-col2

[Poldek0000]

A pochodzenie jego nazwiska?

[Danielo84]

@xer78: Ruchała to akurat dosyć proste: staropolska wersja 'ruszała', więc pewnie jakieś typowe nazwisko od jakiegoś wydarzenia czy cechy przodka.

[Poldek0000]

#!$%@? (~korciubka ,~smrodynia)

@xer78: (dawniej) określenie czeremchy zwyczajnej - pełno tego na polach i przy lasach. Roślina jadalna i lecznicza. Wykop bawi i óczy.

[ydtski]

Przykład mojego nazwiska: Strójkowski. Brzmi tak jakoś nieintuicyjnie. Sztucznie. Pochodzi od ubrania? Gdzieżby. Przekopałem się przez dokumenty, herbarze, archiwa i wyszło mi, że pierwsze było nazwisko Stroiłowski (wiek XVII). Od organizowania polowań. Stroi (przygotowuje) łowy. Stroiłowski. Hehe szlachcic. Zasięg nazwiska to Ziemia Łomżyńska, a później Zambrowska (Wola Zambrowska, obecnie część Zambrowa). Wiek XVIII i XIX to schłopienie tego rodu herbu Rolicz i przyjęcie formy Strojkowski. ( 'i' się wydłużyło 'ł' przeszło w

[Jarek_P]

"Urzędnicy odnotowujący nazwisko w dokumentach albo jednak respektowali to, jak ktoś był nazywany w swojej społeczności, albo sami nadawali nazwiska petentom."

Abo sami bywali idiotami nie potrafiącymi poprawnie pisać i przekręcali podane nazwisko na milion sposobów.
W rodzinie mojej żony jest starszy pan, który cały pozostały mu na emeryturze czas poświęcił na spisanie historii rodu (żadna szlachta, zwykłe mieszczaństwo). Gość odwalił niesamowitą, tytaniczną pracę, bynajmniej nie ograniczając się do spisania tego, co

[niecodziennyszczon]

@Jarek_P: Takich smaczków jest więcej. Przypuszczam, że np. wielu ludzi z nazwiskiem Niewiadomy, albo Niewiadomski może je mieć właśnie dlatego, że urzędnik tak sobie wymyślił na poczekaniu, bo chłop po prostu nie wiedział co m ma powiedzieć, bo wszyscy mówi na niego po prostu Stachu co mieszka w środku wsi i tyle, nie miał żadnego przydomka, więc facet po prostu wpisał Niewiadomy i już.

@IgorK: To nazwisko jako całość pisze

[Jarek_P]

Nazwisko jednej z aktorek grających w "Twin Peaks" wskazuje, że może pochodzić z jednego z polskich rodów magnackich

@IgorK: a to takich nazwisk w USA jest dużo, wystarczy dowolną listę płac dowolnego amerykańskiego filmu prześledzić, na bank się wyłowi ileś polsko brzmiących nazwisk (również ileś azjatyckich, ileś hinduskich, ileś greckich i tak dalej).
Pracuję w amerykańskim korpo, w szoku byłem gdy kiedyś na jakąś telekonferencję podłączył nam się gość o nazwisku

[ToksycznyArek]

Odnośnie nazwisk odimiennych można szacować, gdzie i kiedy zostały utrwalone. Dawniej w Polsce (do końca XVII w.) najczęściej wykorzystywany był przyrostek -ic i -icz, później ostało się to na centralnej Ukrainie, Rosjanie do rewolucji preferowali końcówkę -ow, jest jeszcze tendencja białoruska do podwójnego przyrostka -owicz lub -ewicz, która z czasem stała idę popularna zarówno w Polsce, jak i w Rosji.

[wyssoki]

Jak Kowal - córka Kowalówna, Jan Czub -córka Czubówna, Jan Jemga - córka ...?

[Maaska]

@wyssoki: Jan Jemga - córka Jemżanka. Nie musisz dziękować ( ͡º ͜ʖ͡º)

[Bekoski]

Jemga

@wyssoki: moja mama jest z domu Ozga, i na dyplomie że szkoły ma Ozgówna.

Nazwisk z końcówką -ga się odmieniało z końcówką -anka, więc byłaby to Jemganka

https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/nazwiska-corek;782.html

[Glaca]

Po co to rozgrzebywać, po co wnikać... skąd, jak, dlaczego....

W.Oszust

[holka-kofolka]

@Glaca: To akurat panieńskie nazwisko mojej matki, chyba dlatego tak szybko się hajtnęła i przejęła nazwisko ojca XD

[holka-kofolka]

@Glaca: Z tym nazwiskiem nie mam niestety zbyt wielu informacji, bo losy dziadka były skomplikowane. Ale nie kojarzę nikogo z tamtego rejonu.

[Aureilon]

Nazwiska kończące się na -ski, -cki, etc. mają też inną, nowszą historię. Chociaż takie nazwiska przyjęły się jako szlacheckie lub mieszczańskie to po 1944 roku, gdzie większość urzędów zaliczyła tzw. "wielki reset" w związku z wojną, utratą dokumentów itp. wielu ludzi, którzy napłynęli ze wschodu (zwłaszcza żydowskiego pochodzenia komuniści) wybierali sobie nazwiska właśnie ze względu na nowe miejsce zamieszkania lub miejsce zamieszkania przodków - tak jak, np.: Roman Zambrowski. Wielu "nowych osadników"

[Barakel]

Każdy z nas ma dwoje rodziców, czworo dziadów itd.. Wynika z tego że każdy z nas do roku 1500 miał ok 4mln dziadów i pradziadów. Raczej ciężko żeby w tak licznym gronie nie znalazła się szlachta itp.

[MaszynaTrurla]

@Barakel: tylko, już w którymś pokoleniu wstecz to mogą być te same osoby. No. Twoja babcia i dziadek mogli mieć tego samego pradziadka. I ta liczba jets dużo mniejsza. Spróbuj tą metodą policzyć ile było ludzi na Ziemi w starożytności ( ͡° ͜ʖ ͡°)

[Barakel]

@MaszynaTrurla: Zgadza się. Wszyscy jesteśmy nieźle pomieszani. Co nie zmienia faktu że w tak dużej liczbie przodków miałeś zapewne 99% chłopstwa i 1% szlachty, a do tego piję

[Breda]

Przypomniał mi się kawał:
Przychodzi Żyd do sądu i prosi o zmianę nazwiska z Sommer na Kaczyński. Zapłacił, sąd przyklepał i załatwione.

Po miesiącu przychodzi do sądu, że chce zmienić nazwisko na Nowak. Sąd pyta dlaczego? Na to Żyd:
"Bo jak się będą w przyszłości doszukiwać, to lepiej aby znaleźli 'Kaczyński'".

[niecodziennyszczon]

Swoją drogą inna ciekawostka z tym -ski. Istnieją takie nazwiska zakończone na -ski, które mają jakąś taką nie do końca polską konstrukcję. Chodzi o takie krótkie nazwiska typu Kaliński, Burski, Kurski, Kubski, Jański i tym podobne. Językoznawcą nie jetem, ale to brzmi bardziej jak z rosyjskiego, bo logika języka polskiego nakazywała by aby nazwiska tego typu brzmiały np. Kalinowski, Burowski, Kurowski, Kubowski, Janowski itd. Zwracając na to kiedyś uwagę doszedłem do wniosku,

[krzywy_odcinek]

No to jest mowa o nazwiskach szlacheckich. Ale co z królewskimi? ( ͡° ͜ʖ ͡°)

[alicjlut]

to wszystko prawda, ale gadasz głupoty. tobie się wydaje, że wszyscy tu to przyjezdni? np. w mojej rodzinie nikt nikogo nie musiał tu przywozić, a szlachectwo zostało nadane moim przodkom w XIII w za obronę króla. narzędzia którymi walczył mój przodek trafiły do herbu, a "ski" dodane zostało do nazwiska, brzmiącego wcześniej tak samo jak nazwa miejsca, z której pochodził. cała filozofia.

co do tego, skąd biorą się te końcówki jako takie,

[Wloczykij2]

@pszekotcur: to za duze i za nudne ;)

[espu]

Duda. Szydło. Sasin. Wszędzie szlachta z dziada pradziada.

[Wont]

" Inną interesującą kwestią badawczą są nazwiska kobiet. W XVI-XVIII wieku nazwisko kobiety rzadko miało tę samą formę, co nazwisko jej męża i ojca. Żona Kowala była Kowalową, a córka Kowalówną. „Formacje te informowały o przynależności. Kobieta była jakby własnością męża lub ojca. Rzadko funkcjonowała w dokumentach jako samodzielny, niezależny człowiek” – komentuje dr Kresa. (...) 50., 60. XIX wieku zaczęto odchodzić od formacji zakończonych na -owa, -ina, -ówna czy -anka. Stanowi

[kocimietka_BB]

@Wont: Przecież mnóstwo było (lub jest) znanych kobiet przekształcających swoje nazwisko na -owa czy -ówna, np.

-owa
Eliza Orzeszkowa
Irena Jurgielewiczowa
Lucyna Ćwierczakiewiczowa

-ówna
Krystyna Czubówna
Hanna Ordonówna
Kazimiera Iłłakowiczówna

To nie jest nic nowego ani nic nieznanego.

[aberazioon]

Szlachcic z zadupia?

[Kaczypawlak]

@aberazioon: stawiałem na Zadupowski( ͡° ͜ʖ ͡°)

[S0Cool]

Nosacz pewnie miał więc za duży nos, a Warda – był leworęczny.

Ktoś wyjaśni ten drugi związek?

[wyssoki]

@xevske: no tak... to od apelatywu...

[S0Cool]

@xevske: Jeśli termin "warda" oznaczał wyłącznie mańkuta, to czemu nazywamy go apelatywem?

[anadyomenel]

To, co zwiemy różą, pod inną nazwą równie by pachniało.

[matka_boska_w_klapie]

Zawiodłem się na tym artykule - myślałem, że będzie coś o zmianie nazwisk przez żydów przechodzących na chrześcijaństwo w czasach aneksji kolejnych terytoriów RP przez Rosję. Ponieważ miało to miejsce w kwietniu i kolejnych miesiącach wielu z nich wzięło sobie nazwiska od nazw miesięcy - Kwiatkowski, Majewski, Czerwiński, Sierpiński, Lipiński. Kiedyś, dawno temu, widziałem na zdaje się wikipedii obszerny artykuł o tym ale nie jestem w stanie go znaleźć, gdyby ktoś był

[sakta]

Moje nazwisko w Polsce noszą w Polsce tylko 193 osoby, 157 z nich w tym ja jest z województwa Łódzkiego, ciekawe czy jesteśmy jakoś spokrewnieni?