Skąd nazwa naszej planety, pozostałych planet Układu Słonecznego i jak to wygląda w innych językach? Sprawdziłem, ale pozostało nieco wątpliwości natury historyczno-lingwistycznej, liczę że znajdzie się tu jakiś specjalista który je rozwieje :)
W dużym skrócie:
Nazwy są określone przez
Międzynarodową Unię Astronomiczną i wywodzą się ze starożytności. Otóż dawni Grecy zaobserwowali na niebie obiekty, które poruszały się wyraźnie szybciej na tle gwiazd i nazwali je planetami (po grecku planet - wędrowiec). Do tego grona początkowo zaliczono Słońce i Księżyc, ale nie Ziemię, którą traktowano jako nieruchome centrum wszechświata. Jak wiadomo, dopiero w 1543 r. ruszył ją, wstrzymując Słońce, nasz Wielki Rodak :)
Planetom nadano imiona bogów ze względu na ich właściwości:
Hermes - posłaniec bogów, patron handlu i złodziei - planeta o krótkiej orbicie, szybko się przemieszczająca
Afrodyta - na cześć bogini miłości i piękna, dopiero jak ustalono że Gwiazda Poranna i Gwiazda Wieczorna to ten sam obiekt, pięknie widoczny na tle nieba
Gaja (jeszcze nie planeta) - wyłaniająca się z chaosu Ziemia-Matka, uosabiająca płodność i najbliższe środowisko
Ares - bóg wojny, ze względu na czerwony kolor planety kojarzący się z wojenną pożogą
Zeus - najwyższy władca nieba i ziemi, ojciec bogów - bo planeta jest duża i jasna
Kronos - tytan, ojciec Zeusa, bóg rolnictwa - znów ze względu na rozmiar, a także pierścień przypominający sierp
Uranos - zauważony dopiero za pomocą teleskopu w 1781 r., ale tradycja nazewnicza przetrwała i planeta dostała uczciwą 'boską' nazwę
Podobnie jak Posejdon, który nawet nie został zauważony, ale obliczony w 1846 r. na podstawie analizy perturbacji orbity Uranosa.
Greckie nazwy przetrwały dzisiaj jedynie w języku greckim, cała reszta świata posługuje się nazwami bogów rzymskich, mimo że wkład Greków w astronomię wydaje się większy. Dlaczego? Zapewne Rzymianie mieli lepsze media i siły zbrojne... :)
A więc - skąd nazwa Ziemi? Najwyraźniej z powodu punktu odniesienia obserwatora.
Starożytni Grecy nazwali Ziemię Gają, a Rzymianie - Tellus, Terra Mater = Matka Ziemia, czyli uosobienie macierzyństwa, opieki, płodności.
U Słowian sprawa była trudniejsza, bo świat i natura były reprezentowane przez różne wyspecjalizowane bóstwa, np. Strzybóg - bóg wiatru, Siemargł - opiekun roślin, Perepłut - pływak, wodnik. Istniało także bóstwo, które teoretycznie powinno dać nazwę naszej planecie - Mokosz - bogini urodzaju, deszczu, mokrej pogody i burzy. Według niektórych badaczy uosabiała u Słowian właśnie Matkę Ziemię, a jej wczesnowiosenny kult przekształcił się później w kult Matki Boskiej.
Nie znalazłem niestety etymologii słowa 'ziemia'. Każdy wie co to znaczy - grunt, gleba, obszar, piach, pył. W innych językach słowiańskich jest bardzo podobnie - země, zemlja, земля, czyli słowo jest bardzo stare, ale skąd dokładnie pochodzi?
W innych językach:
Aztec: Coatlicue
Chinese: Hou ji
Danish: Jorden
Dutch: Aarde
Egyptian: Geb
Estonian: Maa
French: Terre
German: Erde
Greek: Gaea
Hebrew: HaOlam
Incan: Pachamama
Italian: Terra
Japanese: Chikyuu
Latin: Terra
Maltese: Dinja
Maori: Papa
Mayan: Bacabs
Norse: Midgard
Norwegian: Jorden
Polish: Ziemia
Portuguese: Terra
Russian: Zemlya
Serbo-Croatian: Zemlja
Slovene: Zemlja
Spanish: Tierra
Sumerian: Enlil
Icelandic: Jörin
Zwróćcie uwagę, że po estońsku jest Maa, a słowo mama jest chyba najbardziej pierwotnym słowem człowieka i brzmi podobnie we wszystkich językach.
A znowu Maorysi mówią Papa - w innych częściach świata oznacza to tata, ojciec. Cóż za paternalistyczna, męsko-szowinistyczno-świńska kultura! ;)
Angielskie Earth pochodzi od starosaksońskiego 'ertha', oznaczającego glebę, grunt.
W każdym razie - tu jest nasz, ludzki punkt odniesienia, bo obserwując dalekie gwiazdy i planety, fizycznie stoimy na ziemi i jesteśmy w domu, u matki. Nadaliśmy Ziemi nazwę, zanim zrozumieliśmy że jest okrągłą planetą. I nie mogliśmy tego zrobić lepiej!
Źródła:
//www.wikipedia.org/
//answers.google.com/answers/threadview/id/269452.html#comments
//fronsac.republika.pl/mitologiaslowianska/natura.htm
Komentarze (2)
najlepsze