Wprowadzenie do teorii balistyki. Wstępna analiza rozwoju pancerzy i sposobów ich zwalczania.
Część I - powstanie i rozwój pojazdów pancernych
Konflikty pomiędzy społecznościami i później, w miarę rozwoju cywilizacyjnego – pomiędzy państwami i związkami państw, nacechowane były zawsze dążeniem do uzyskania przewagi w obszarze skuteczności środków rażenia przeciwnika i ochrony przed nimi. Szczególna rolę odgrywają tutaj środki rażenia celów na odległość, czyli broń miotająca, przed którą ochronę dawały początkowo prymitywne, a dziś bardzo wyspecjalizowane pancerze ochrony balistycznej. Pierwsze plany pojazdu podobnego do czołgu opracował już w XVI wieku Leonardo da Vinci, jednak dopiero podczas I wojny światowej taki pojazd został wprowadzony do użytku w armii.
Tempo rozwoju pancerzy znacznie przyspieszyło
w czasie I wojny światowej, wraz z pojawieniem się nowego rodzaju broni: uzbrojonych w broń maszynową i artyleryjską pojazdów opancerzonych. Pierwsze czołgi nie posiadały wieży, a ich uzbrojenie artyleryjskie było umieszczone w tzw. sponsonach. Za pierwszy czołg o klasycznej i używanej obecnie konstrukcji (obrotowa wieża na kadłubie) uważany jest
francuski Renault FT-17.
Prototyp czołgu opracowano w Anglii w roku 1915, choć pierwszy taki pojazd zaprojektował już w 1911 Austriak Günther Burstyn i niezależnie od niego australijski inżynier Lancelot De Mole. Ich projekty nie zostały dobrze przyjęte przez ówczesny establishment wojskowy. Z uwagi na brak perspektywicznego myślenia, nie dostrzeżono potencjału tego rodzaju broni i zignorowano wizjonerów.
Pancerz czołgów początkowo chronić miał załogę przed prostą bronią lufową małego kalibru i odłamkami artyleryjskimi. Powstanie jednak takiego zagrożenia na polu walki spowodowała jednak gwałtowny rozwój wyspecjalizowanych broni przeznaczonych do jego zwalczania.
Brytyjski pułkownik
Ernest Swinton, mając na względzie ochronę przed ogniem broniących okopów żołnierzy uznał, iż skuteczną osłoną atakującej piechoty mógłby być opancerzony traktor na gąsienicach. Dzięki poparciu Winstona Churchila powstał pojazd nazwany "Mały Willy".
Osiągał prędkość 3,2 km/h przy wadze 18,3 ton i długości ponad 4 m (z tylnymi kołami pomocniczymi długość wyniosła 8 m), a co najważniejsze, był w stanie przejechać przez okopy i rowy strzeleckie o szerokości do 1,35 m. Z racji podobieństwa "Willy'ego" do zbiornika na benzynę i w celu zmylenia wywiadu niemieckiego, pułkownik Swinton
nadał maszynie kryptonim "tank", czyli dosłownie zbiornik. Nazwa ta, do dzisiaj w wielu językach oznacza czołg.
Polska nazwa "czołg" pochodzi od sposobu poruszania pierwszych maszyn, które zdawały się powoli czołgać po ziemi na swoich gąsienicach. Nazwę tę zaproponował por. Władysław Kohutnicki w 1919 roku.
Pierwsze czołgi, oznaczone
Mark I zostały użyte bojowo w 1916 roku przez Brytyjczyków
w bitwie nad Sommą w roli wsparcia piechoty, a pierwsze odnotowane, zmasowane natarcie czołgów, miało miejsce podczas bitwy pod Cambrai.
Jedyną niemiecką konstrukcją z okresu I wojny światowej był nieudany czołg A7V. Za najbardziej udany czołg I wojny światowej uważana jest wspomniana wyżej francuska konstrukcja FT-17.
Okres międzywojenny to czas prób i udoskonalania istniejących pomysłów. Nikt już nie wyśmiewał projektów opancerzonych maszyn, a w większości krajów powstawały nowe konstrukcje – czołgów "szybkich" i "czołgów piechoty" - przeznaczonych albo do niszczenia czołgów nieprzyjaciela i szybkich ataków na tyły wroga (czołg pościgowy) albo do wsparcia piechoty (czołg piechoty).
W III Rzeszy oprócz czołgów lekkich (PzKpfw I, PzKpfw II) zaprojektowano dwa czołgi średnie - PzKpfw III (początkowo z armatą 37 mm, w późniejszym czasie z armatami większego kalibru) przeznaczony do zwalczania pojazdów nieprzyjaciela i PzKpfw IV (początkowo z krótkolufową armatą 75 mm) przeznaczonym do wspomagania piechoty. Pierwszymi czołgami uzbrojonymi w armaty "uniwersalne" były radzieckie konstrukcje KW-1 i T-34. Ich długolufowe armaty kalibru 76 mm pozwalały zarówno na używanie skutecznej amunicji przeciwpancernej jak również odłamkowej lub kruszącej.
Czołg T-34 jest z pewnością najbardziej znanym radzieckim czołgiem II wojny światowej.
Podstawowe parametry określające ten skonstruowany w 1940 roku i wyprzedzający swoją epokę o kilka lat czołg średni to: 25 ton masy, armata kalibru 76,2 mm, 55 km/h i zasięg do 300 km dzięki znakomitemu silnikowi Diesla. W 1943 r. udoskonalono go jeszcze bardziej, wymieniono armatę na kalibru 85 mm, co dało mu jeszcze większą siłę i możliwość walki nawet z czołgami ciężkimi typu "Tygrys". Jeszcze podczas wojny Rosjanie próbowali skonstruować godnego następcę T-34. Powstał więc czołg T-43.Różnił się od T-34 przede wszystkim grubszym pancerzem, jednak nie był to jeszcze czołg, jakiego oczekiwali Rosjanie. Tak więc prace nad następcą T-34 trwały nadal i zaowocowały powstaniem czołgu T-44. Rozwinięciem tej konstrukcji był czołg T-54/T-55, który stał się najbardziej rozpowszechnionym na świecie czołgiem podstawowym. Znajduje się on do dziś w armiach kilkudziesięciu krajów świata.
Aby opisać w pełni rozwój broni pancernej, w tym czołgów, należałoby napisać obszerna pracę obejmującą ewolucję konstrukcji, opancerzenia, uzbrojenia i środków pomocniczych, przekopując się przez historię projektowania, produkcji i użycia w warunkach bojowych czołgów trzech generacji.
Pewnie zmierzę się z tym problemem, ale niniejszy artykulik traktować miał w pierwotnym założeniu jedynie o pierwowzorach pancerzy i sposobach ich zwalczania, rodzących się w największych nowożytnych konfliktach Europy.
Podstawowe uzbrojenie armii państw zachodnich stanowią obecnie czołgi trzeciej generacji. Wśród nich należy wymienić:
• C-1 Ariete
• Challenger 1
• Challenger 2
• Leclerc
• Leopard 2
• M1 Abrams
• Merkawa Mk3
• T-80
• T-90
• Typ 90
• Typ 98
• K1 Rokit
Czołgi nadal są podstawowym narzędziem na polu bitwy, jednak wyrósł im bardzo groźny przeciwnik w postaci śmigłowca szturmowego wyposażonego w najnowsze systemy zwalczania broni pancernej. Jednak przepowiednie z początku lat 90. o nadchodzącym końcu ery czołgów, na razie się nie sprawdziły, czego dowodzą prace USA i innych krajów nad IV generacją czołgów.
![](https://www.wykop.pl/cdn/c0834752/51yWoq5_mJFSZ0FVJIPlxcY4M8y28CQFcBUwTFzt,wat600.jpg?author=jesse__pinkman&auth=a483a5f31cdca0e3d4d8f927f663da8b)
pojazd M-UV PL-01 concept
Literatura:
“Survivability of Armoured Vehicles”, RMCS, Cranfield University, 5-7.03.2001. – Held M.
„Phenomenological Description of the Function of Shaped Charges”, Journal of Explosives and Propellants, R.O.C., Taiwan, 7 , 1-7.1991. – Ogórkiewicz R.M.
“High Velocity Impact Dynamics”, A Wiley-Interscience Publication John Wilet&Sons, Inc, 1990. – Zukas J.A.
“Impact Dynamics”, A Wiley-Interscience Publication John Wilet&Sons, Inc, 1982. – Zukas J.A. Nicholas T. Swift H.F. Grzeszczuk L.B. Curran D.R.
Materiały reklamowe firm: EADS, Daimler Chrysler Aerospace, Deutsche Aerospace,
Rheinmetall, MBB
Szybkobieżne pojazdy gąsienicowe nr. 1, 2002 – Zasady Działania podstawowych typów pocisków przeciwpancernych – Galiński C.
Encyklopedia Techniki Wojskowej
Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa: Wydawnictwo WiS, 1994
J. S t a c h u r s k i, „Przegląd Wojsk Pancernych 1938 – 1939 „PWL”, nr 7, 1989
D.Miller, CH.C.Foss, „Współczesna Wojna Lądowa”, Espadon, Warszawa 1994
Komentarze (13)
najlepsze
Autor nie wspomniał o Panterze. Czołgu dwa razy tańszym od tygrysa ( 200 vs 400 tyś RM ), który miał podobną siłę ognia ale gorsze opancerzenie ale pancerz przedni był pochylony. Czołg ten z uwagi na
PS grzęzły w błocie tak samo jak tygrysy, gdyż miały podobny nacisk jednostkowy. Masa mniejsza, ale i gąsienice
Ucięło Ci coś.
Cieszę się, że doczytałeś do zakończenia, zapraszam do lektury części II !
Bo ja zaczynam często artykuły od końca, podsumowania co nie znaczy, że później się zapoznaje z całościa. ( ͡° ͜ʖ ͡°)